Studieschuld aflossen? Waarom zou je?

Een studieschuld heeft impact op meerdere gebieden in ons leven. Niet alleen financieel, maar zeker ook het emotionele aspect van een studieschuld mag niet worden onderschat. Dat bleek ook toen ik laatst voor twee klanten (beiden alleenstaand en eind twintig) een financiële planning maakte. Ook daar kwam de studieschuld ter sprake. Waarom een studieschuld aflossen? Wat is verstandig? Is het slim de hele looptijd te gebruiken of kun je een schuld het best zo snel mogelijk aflossen? Onderwerpen die ook aan bod kwamen in die gesprekken.

Het antwoord op de vraag of je studieschuld aflossen slim is, zal je niet verrassen: dat hangt af van vele factoren. In dit blog bespreek ik verschillende aspecten waarbij je kunt kijken of studieschuld aflossen voor jou het meest handig is.

Studieschuld wordt vaak gezien als een goede lening

Over het algemeen wordt gezegd dat een DUO-lening de goedkoopste lening met de laagste rente is. Ja, dat klopt voor nu. Maar aan de andere kant wordt een studielening vaak pas na vele jaren afgelost. Hierdoor kan het bedrag aan rente toch flink oplopen. Hoewel de lening de laatste jaren geen rente kende, is de kans groot met de oplopende rente van dit moment dat er een keer een brief van DUO in de bus valt met de mededeling dat je rente moet gaan betalen.

Als financieel planners maken wij onderscheid tussen een goede lening en een slechte lening. Het geld van een goede lening gebruik je als een investering die je later terugverdient. En een slechte lening is een dure verplichting waar geen bezitting tegenover staat die een keer geld kan opleveren. Dit laatste geldt bijvoorbeeld bij een lenig voor een auto die al in waarde is gedaald zodra je de garage uit rijdt. Een goede lening is bijvoorbeeld een hypotheek, daar staat immers een eigen woning tegenover. Maar ook een studielening, waarbij je investeert in jezelf, kan onder deze categorie geschaard worden. Immers de investering in jezelf is de beste investering die je kunt doen. Later heb je profijt, want die investering leidt tot toekomstige opbrengsten in de vorm van salaris of winst in een onderneming.

Gemiddelde studieschuld van duizenden euro’s

Begin 2021 hebben ruim 1,6 miljoen mensen in Nederland een studieschuld. De gemiddelde schuld bedraagt € 15.200, maar doordat meer studenten een studieschuld opbouwen, neemt het totaal toe. Dat blijkt uit gegevens van het CBS dat zij publiceerde in een artikel.

 

Meer geldzorgen

Mensen met een studieschuld maken zich daar steeds meer zorgen om, concludeert onderzoek van het Nibud. Ze hebben het idee dat ze met een (financiële) achterstand aan hun carrière beginnen. Ook veel ouders die ik spreek herkennen dat bij hun kinderen en willen het liefst dat kinderen zo zorgeloos mogelijk aan hun werkzame leven beginnen. Ouders stellen vaak de vraag: hoe kunnen wij vermogen opbouwen om onze kinderen te ondersteunen. Ook over dit onderwerp schreven we in het verleden als eens een blog. Ook vragen veel studenten zich af of ze ooit een huis kunnen kopen. Deze vraag komt niet alleen voort uit de studieschuld. Ook de gemiddelde koopprijs van een woning draagt daaraan bij. Het kan een strategie zijn om je studieschuld versneld af te lossen, zodat je alle mogelijkheden optimaal openhoudt, maar vooral zoals het je gemoedsrust geeft. Wellicht kunnen je ouders je helpen door een beloning in de vorm van een schenking. In 2022 kan dat eenmalig (lifetime) voor € 27.231 zonder schenkbelasting te betalen zolang je jonger dan 40 jaar bent. Het bestedingsdoel is vrij.

Psychische aspecten en emotie

Een studieschuld is in de basis natuurlijk financieel van aard. Maar we moeten een belangrijk aspect niet uit het oog verliezen. Steeds meer mensen maken zich wel eens zorgen over geld, en specifiek blijkt dat veel mensen zich zorgen maken om hun studieschuld. Dat hebben we hiervoor ook benoemd en blijkt uit onderzoek van Nibud: “Studenten in het hoger onderwijs zijn sinds de invoering van het leenstelsel in 2015 financieel afhankelijker geworden van hun ouders. Dat blijkt uit het Studentenonderzoek 2021 van het Nibud. Ook maken zij zich zorgen over hun studieschuld en proberen ze een lening te vermijden.”

Een schuld voelt niet prettig en als we dan ook nog geconfronteerd worden met de relevantie van die schuld voor het aankopen van een woning, dan voelt niet prettig. En ja, een hypotheek is ook een schuld, maar dat voelt totaal anders. Daar staat een woning tegenover die meer waard is dan de hypotheek die erop zit. Bovendien is het tastbaar. Geld en gevoel hebben veel met elkaar te maken. Dat blijkt ook telkens weer bij gesprekken die ik voer met mensen die we mogen helpen bij hun financiële planning. Tijdens de tweedaagse masterclass “Je geld of Je leven” gaan we daar uitgebreid op in.

Snel je studieschuld aflossen

Sneller dan van DUO moet je studieschuld aflossen is verstandig, zou je misschien denken. Een studieschuld kan wel degelijk financiële impact hebben. Op het krijgen van een hypotheek bijvoorbeeld. Maar is het wel verstandig om je studieschuld versneld af te lossen? Of kun je slimmer met je geld om gaan. Veel is afhankelijk van je persoonlijke voorkeuren en toekomstige wensen.

Studielening: alleen aflossing, geen rente

Veel mensen zeggen dat een studielening ‘de meest gunstige lening’ is die je ooit gaat krijgen. En dat klopt, want de afgelopen jaren was de rente 0%, dus in dat opzicht is de lening inderdaad gunstig. Je betaalt nu alleen de aflossing en geen rente.

Rente op een studieschuld in de toekomst

Het rentepercentage wordt steeds voor vijf jaar vastgesteld. Het is dus geen garantie voor de toekomst dat je nooit rente betaalt over je studieschuld. Met de stijgende inflatie is het niet ondenkbaar dat de rente gaat stijgen. Dan wordt er op termijn ook weer rente geheven op een studielening. Het is dus geen zekerheid dat je nooit rente over een studielening betaalt. Moet je rente gaan betalen, dan ontstaat een nieuwe situatie waarbij is ineens een stuk minder gunstig is om een studieschuld te hebben Je studieschuld aflossen is dan misschien zo gek nog niet. Door elke maand een extra bedrag af te lossen, ben je dan sneller van je studieschuld af. Ik was 40 jaar toen mijn studieschuld was afgelost en eerlijk, de laatste betaling voelde echt super!

Aflossen studieschuld

Heb jij een studieschuld en ben je benieuwd hoe je die gaat terugbetalen? Met de rekenhulp van DUO krijg je een indicatie hoeveel je per maand moet aflossen. Je hebt daar vanaf het moment dat je afgestudeerd bent (maximaal) 15 jaar of 35 jaar (de verschillende mogelijke aflosperioden) de tijd voor. Welke periode voor jou geldt, is afhankelijk wanneer je bent begonnen met studeren. Tussentijds kun je eenmalig een pauze van maximaal vijf jaar inlassen.

Aanloopfase

Als je studiefinanciering is gestopt, begint op 1 januari van het volgende jaar de aanloopfase en duurt twee jaar. In die eerste twee jaar hoef je niets terug te betalen. Dit mag natuurlijk wel. De rente (als je die moet betalen) loopt in deze fase wel door. Na deze periode begint de aflosfase. Een maandelijkse aflossing is vanaf dan verplicht. De hoogte van de aflossing is afhankelijk van je draagkracht, dus hoeveel je kunt betalen volgens de rekenregels van DUO.

De regels bij aflossen van je studieschuld

Er zijn drie verschillende soorten terugbetalingsregels. Afhankelijk van de periode waarin de studiefinanciering werd betaald, gelden de volgende regels (in het kort):

Vóór 2012

• Je lost in 15 jaar je studieschuld af.
• Het is mogelijk een verlaging van het maandbedrag aanvragen. Je kunt ervoor kiezen het inkomen van je partner te laten meetellen voor de berekening van je draagkracht, maar dat hoeft niet. Doe je dit wel, dan is de aflossing hoger.
• Je inkomen wordt in schijven ingedeeld; bij elke extra schijf hoort een hoger percentage draagkracht en dus een hogere aflossing.

Vanaf 2012 tot 2018

• In maximaal 15 jaar los je de studieschuld af.
• Er wordt standaard rekening gehouden met je draagkracht.
• Het inkomen van je partner telt altijd mee bij de berekening hoeveel je kunt aflossen.
• Je hoeft nooit meer dan 12% van je inkomen boven de draagkrachtvrije voet te betalen voor de aflossing van de studieschuld. De draagkrachtvrije voet is een percentage van het minimumloon en is afhankelijk van je persoonlijke situatie. Ben je alleenstaand zonder kinderen, dan is de draagkrachtvrije voet 84% van het minimumloon. In alle andere gevallen is het 120%.

Vanaf 2018

• In maximaal 35 jaar los je de studieschuld af.
• Er wordt standaard rekening gehouden met je draagkracht.
• Het inkomen van je partner telt altijd mee bij de berekening van je draagkracht.
• Je hoeft nooit meer dan 4% van je inkomen boven de draagkrachtvrije voet te betalen. De draagkrachtvrije voet is een percentage van het minimumloon en is afhankelijk van je persoonlijke situatie. Ben je alleenstaand zonder kinderen, dan is de draagkrachtvrije voet 100% van het minimumloon. In alle andere gevallen is het 143%.

De terugbetalingsregels vind je ook op de website van DUO.

Studieschuld omzetten in een gift

Als je je diploma binnen de afgesproken termijn haalt, wordt (een deel) van je studieschuld omgezet in een gift. Bij het nieuwe stelsel kunnen de aanvullende beurs en het studentenreisproduct worden omgezet in een gift. Daarvoor moet je binnen 10 jaar je diploma hebben behaald. Het aantal jaren dat wordt omgezet in een gift hangt af van de waarde van je diploma. Het behalen van je diploma wordt automatisch doorgegeven aan DUO. Het deel van jouw studieschuld dat wordt omgezet in een gift, wordt in de maand januari in het daaropvolgende jaar ingevoerd.

Aflossen studieschuld is onverstandig als je weinig over houdt

Als je een hoge studieschuld en een laag inkomen hebt, bijvoorbeeld omdat je net bent begonnen met werken, is je studieschuld versneld aflossen meestal niet aan te raden. En natuurlijk gaat het niet alleen om inkomen, maar vooral om wat je daarvan overhoudt. Als je thuis woont, heb je minder vaste lasten dan de situatie dat je zelf een woning huurt of hebt gekocht. Het is allereerst natuurlijk belangrijk om je maandelijkse lasten te kunnen betalen. Daarnaast heb je een financiële buffer nodig om onvoorziene kosten op te vangen. Maar denk ook aan bepaalde spaardoelen waar je aan wil werken, zoals de studie van je kind. Pas als je echt geld over houdt, kun je overwegen om je studieschuld versneld af te lossen.

Geen haast met terugbetalen studieschuld

Een lage rente en maximaal 35 jaar om je studieschuld af te betalen, dat is toch best te overzien? Zeker de eerste jaren na je studie is haast maken met aflossen niet (altijd) nodig. Als je in latere jaren meer verdient en meer overhoudt, dan wil je daar ook een beetje van genieten. Je leeft ook nu, iets wat veel mensen vergeten. Je wilt niet weten hoe vaak ik hoor: ooit ga ik dit of dat doen. Maar wie zegt dat ‘ooit’ ook komt voor jou?

Als blijkt dat je nog een restschuld hebt nadat de aflosfase is afgelopen, dan wordt de restschuld kwijtgescholden. Verder is het goed om te weten dat bij overlijden de studieschuld niet verhaald op nabestaanden. Ook dan wordt de schuld kwijtgescholden. En bij ziekte kan kan DUO de studieschuld kwijtschelden in uitzonderlijke situaties. Neem hiervoor contact met hen op. De conclusie is dat aflossen dus niet altijd loont. Maak er wel een plan voor, want ik weet uit ervaring hoe fijn het is om er vanaf te zijn.

Studieschuld versneld aflossen… of beleggen

Naast het terugbetalen van de lening, kun je mogelijk ook starten met het opbouwen van vermogen door te gaan beleggen. En nee, ik zeg het maar alvast: dat is niet handelen op de beurs om snel rijk te worden. In onze samenleving moet je steeds meer voor je zelf zorgen, ook op financieel gebied. Door je geld te beleggen, is de kans groter dat je vermogen toeneemt dan bij sparen. Op de lange termijn is het waarschijnlijk dat je meer rendement op je geld hebt, in vergelijking met het snel af lossen van je studieschuld. Beleggen brengt natuurlijk ook risico’s met zich mee. Het is goed dat je je daar wel bewust van bent én dat je van beleggen geen slapeloze nachten krijgt. In het e-book over beleggen lees je hierover meer. Beleg alleen met geld wat je op korte termijn niet nodig hebt en voor lange termijn essentieel is om je levensdoelen te realiseren. Hoe eerder je financiële vrijheid kunt ervaren, hoe fijner dat is.

Studieschuld en hypotheek

We hebben het hiervoor al een paar keer benoemd. Wat als belangrijk wordt ervaren, is de angst dat je geen of een lagere hypotheek kunt krijgen als je nog een studieschuld hebt. Daar maken veel jongeren zich druk om. En ja, de studieschuld wordt meegenomen bij de aanvraag van een hypotheek.

Inkomenstoets

Bij het aanvragen van een hypotheek doet de hypotheekverstrekker een zogeheten ‘inkomens-lasten-toets’. Hierbij wordt gekeken naar hoeveel je mag lenen ten opzichte van je inkomen, zodat je de maandlasten ook kunt dragen. De hypotheekverstrekker kijkt naar BKR geregistreerde leningen, maar ook naar je studieschuld bij DUO.

Sinds oktober 2021 kunnen geldverstrekkers via een systeem nagaan of je een studieschuld hebt. Je moet de hypotheekverstrekker wel toestemming geven om dit systeem te raadplegen. In de praktijk heb je weinig keuze, want zonder toestemming zal een hypotheekverstrekker niet bereid zijn je de lening te verstrekken. Hypotheekverstrekkers zijn er ook bij gebaat, net als jij, dat je netjes aan je maandelijkse verplichtingen kunt voldoen. Ook kan verzwijging van een studieschuld gevolg hebben als je beroep doet op het waarborgfonds van de Nationale Hypotheek Garantie (NHG). Als je bij de verkoop van je huis minder ontvangt dan dat nodig is om je hypotheek af te lossen, dan kan de NHG je restschuld kwijtschelden. Door verzwijging die aan het licht komt, heb je hier dan geen recht meer op.

Samengevat

Hoeveel minder je kunt lenen, hangt dus af drie dingen:

• Van de hoogte van je studieschuld,
• Van je inkomen en
• Onder welk leenstelsel je studieschuld valt: het oude of het nieuwe leenstelsel. Daar gelden namelijk andere regels voor.

Dus: is je studieschuld aflossen slim?

Zoals ik in het begin al opmerkte: dat hangt er vanaf. Hoe dan ook dien je natuurlijk vroeg of laat je studieschuld netjes af te lossen. Daarnaast valt er, zeker als de rente stijgt, wat voor te zeggen om sneller dan de vastgestelde aflosperiode van je studieschuld af te zijn. En al helemaal als je door je studieschuld net niet uitkomt met het verkrijgen van een hypotheek. Wil je je studieschuld niet versneld aflossen? Dan kun je ervoor kiezen om met (een deel van je) geld dat je over hebt te beleggen. Mits je daar wel lekker bij slaapt. Rationeel gezien groeit je vermogen sneller als je gaat beleggen, zolang je rendement hoger is dan de rente van je studielening.

Wil je eens verder van gedachten wisselen? Neem gerust contact op voor het maken van een afspraak.